کودکان دارای کرامت انسانی و جایگاه اجتماعی هستند. این مهم در بسیاری از قوانین و مقررات ملی و بین­ المللی مورد توجه و تأکید قرار گرفته است. اعلامیه جهانی حقوق بشر، میثاق هایِ حقوق بشر 1966، کنوانسیون حقوق کودک و سایر مقررات بین­ المللی، دولت­ ها را از یک­سو، مکلف به وضع حقوق بنیادین کودکان و نوجوانان از جمله حق بر حفظ هویت، تابعیت، آزادی بیان، آموزش، حق برخورداری از بهداشت و ...، در حقوق داخلی نموده و از سوی دیگر، تکالیفی برای آن­ها جهت حمایت از کودکان و نوجوانان هم­چون حمایت در برابر کلیه اشکال بهره­ کشی جنسی و اقتصادی، استعمال غیر مجاز مواد مخدر و روان­گردان و به­ کارگیری آن­ها در تولید و قاچاق این مواد، حمایت در برابر هرگونه شکنجه یا اذیت و آزار و هر شکلی از رفتار موهون، غیر انسانی و تحقیرآمیز و ... تعریف و تعیین نموده.

بی گمان نهادهایی چون خانواده و مدرسه نقش بی­ بدیلی در شکل­ گیریِ شخصیتِ کودکان و نوجوانان ایفا می ­کنند. بر این اساس دیدگاه­ های جرم ­شناختی مختلفی از جمله نظریه طول (مسیر) زندگی، نظریه کنترل اجتماعی بر اهمیت چنین نهادهایی در پرورش اطفال تأکید می­ کنند. اما جنگ که به تعبیر نیچه اصالت بشر را حفظ می­ کند و برآمده از حیوان آرمیده در درون نژاد بشر است، ـ بشری که حریض برای شکار و فتح، اما نه شکار حیوان بلکه انسان ـ نه تنها کودکان و نوجوانان و غیرنظامیان را قربانی اصلی خود می ­کند، بلکه کارکرد نهادهای حمایتی و بنیادین را مختل، و نابود می­کند. بنابراین جنگ با تخریب زیرساخت­ های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و از کار انداختن نهادهای حمایتی و بنیادین، غیرنظامیان، به­ ویژه کودکان و نوجوانان را آسیب‌پذیرتر می‌سازد.

از این­ رو، بر اساس آمارهای منتشر شده از سوی سازمان ملل در دو ماه اول سال 2022، 47 کودک یمنی کشته یا دچار نقص عضو شدند، و از زمان آغاز جنگ یمن بر اساس گزارش مورد تأیید سازمان­های بین­ المللی بیش از 10200 کودک کشته و  زخمی گشتند. هم­چنین از آغاز جنگ اوکراین تا تاریخ 22 آگست 2022 تعداد 972 کودک (به ازای هر روز جنگ 5 کودک) کشته و زخمی شدند. بنابر تخمین رسمی دفتر حقوق بشر سازمان ملل بیش از 306000 نفر غیرنظامی در طول ده سال تنش در سوریه کشته شدند. نکته جالب توجه دیگر این­که با رشد هوایپماهای بدون سرنشین میزان قربانی‌شدن کودکان و به­ طور کلی غیر نظامیان نیز رو به افزایش است. بنابر گزارشی در 542 حمله پهبادی در افغانستان 3797 نفر از جمله 324 غیرنظامی کشته شدند

علاوه بر هدف قرار داده شدن کودکان و نوجوانان در جنگ­ های داخلی و بین‌المللی، استفاده از آن­ها به عنوان «سرباز ـ کودک» پدیده ­ای است که در سال­ های اخیر مورد توجه جرم­ شناسان قرار گرفته است. به عنوان نمونه، سیرالئون و اوگاندا به‌کارگیری گسترده‌ سربازان زیر سن قانونی را تجربه کرده‌اند. حقوق بین‌الملل استفاده از افراد زیر ۱۸ سال را به عنوان سرباز جنگی، ممنوع کرده و غیر قانونی می­ داند، چه برسد به استفاده از سربازهایی که ربوده و مجبور شده‌اند. در حالی‌که برآوردن احتیاجات یک گروه نظامی عمدتاً به کارگران مرد محول شده است، ـ به­ طور مثال آوردن آب، حمل آذوقه‌ها ـ، کودکان و نوجوانانِ پسر و دختر مورد استفاده اولیه از اسلحه‌ها، آموزش نظامی دریافت می‌کنند. افزون بر آن، کودکان در خط مقدم درگیری‌های نظامی نیز به کارگرفته می‌شوند، برای نمونه، نیروهای دفاع مردمی اوگاندا کودکان را در خط مقدم درگیری­ های نظامی به ­کار می‌گیرند.

پژوهش­ ها درباره­ ی پیامدهای جنگ، حاکی از آن است که کودکان و نوجوانان که درگیر یا در معرض تنش­ های مسلحانه­ ی ملی و بین­ المللی قرار می­ گیرند، در دوران بزرگسالی نیز با اختلالات جسمانی و روانی در کارکرد مغز، کاهش بهره هوشی، کاهش طول عمر، افزایش خطر بیماری­ های پزشکی، کاهش شادکامی، افزایش افسردگی، زوال عقل، در مقایسه با سایر کودکان، مواجه خواهند شد

کتاب پیش­رو، اثر استاد فرهاد ملکیان، به عنوان یکی از سخت­ کوش­ترین استادان حقوق بین­ المللی کیفری دنیاست. استاد ملکیان تا کنون بیش از سی­ وپنج کتاب در حوزه حقوق بین­ المللی کیفری به رشته تحریر درآورده است؛ کتاب­ هایی که در دانشگاه­ های مختلف نیز تدریس می ­شود. آشنایی اینجانب با استاد پُرتلاش علمی، پژوهش­گر و پژوهش­ محور در مؤسسه ماکس پلانک صورت گرفت، زمانی­که هردو در حال گذراندن فرصت مطالعاتی در این مؤسسه بودیم. بدین­سان بود که با مشورت و اجازه ایشان، تصمیم به برگردان یکی از آثار استاد ـ یعنی کتاب پیش­رو ـ گرفته شد.

این اثر ابعاد مختلفی از جنایت­ های بین­ المللی اعم از نسل­ زدایی و جنایات جنگی علیه کودکان را به تصویر کشانده و به بررسی قواعد بین ­المللی درباره ­ی حمایت از کودکان و نوجوانان در مخاصمات مسلحانه می­ پردازد. نویسنده ضمن پرداختن به موضوعات مزبور، به مثال­ های گوناگونی از کشورهای جهان در زمینه موضوع مورد بررسی نیز اشاره می­ کند.

اثر حاضر شامل دوازده مقاله است که برگردان آن­ها توسط پانزده استاد و پژوهش‌گر علوم جنایی با نظارت و راهنمایی استاد دکتر علی حسین نجفی ابرند آبادی از زمستان 1400 آغاز و در بهار 1401 به پایان رسید.